ราโชวาทชาดก

พระโอวาทของพระราชา

เมื่อครั้งที่พระโพธิสัตว์เกิดในตระกลูพราหมณ์แห่งกรุงพาราณาสี เมื่อเจริญวัยได้ออกบวชเป็นฤาษี บำเพ็ญเพียรฌานสมาบัติ ในครั้งนั้นพระเจ้าพรหมทัตแห่งกรุงพาราณาสี เป็นกษัตริย์ที่ปกครองบ้านเมืองโดยทศพิธราชธรรมจนเป็นที่สรรเสริญของอาณาประชาราษฎร์ทรงต้องการทราบถึงความเป็นอยู่ของเหล่าอาณาประชาราษฎร์ จึงทรงปลอมพระองค์เสด็จออกไปเยี่ยมเยียนราษฎร์ตามชนบท และได้เสด็จไปยังอาศรมของพระฤาษี

พระฤาษีได้ต้อนรับพระเจ้าพรหมทัตด้วยผลไทรสุก เมื่อพระเจ้าพรหมทัตเสวยแล้วพบว่าผลไทรนั้นมีรสชาติหวานยิ่งนัก จึงตรัสถามว่า เหตุใดผลไทรนั้นจึงหวาน พระฤาษีจึงตอบว่า เป็นเพราะพระราชาทรงครองราชย์โดยธรรม พระเจ้าพรหมทัตได้ฟังเช่นนั้นก็ตรัสถามอีกว่า ถ้าพระราชาไม่มีความเป็นธรรม ผลไม้จะไม่มีความหวานหรือ พระฤาษีตอบว่าใช่

เมื่อพระเจ้าพรหมทัตเสด็จกลับพระราชวัง ก็ทรงทดสอบคำกล่าวของฤาษี ทรงไม่ปกครองบ้านเมืองดังเช่นแต่ก่อนระยะหนึ่ง แล้วเสด็จไปที่อาศรมของฤาษีอีกครั้ง พระฤาษีก็ต้อนรับผลไทรสุกอีกเช่นเดิมแต่คราวนี้ผลไทรสุกกลับมีรสชาติขม พระเจ้าพรหมทัตจึงรีบสั่งถามสาเหตุ ก็ได้คำตอบว่าเป็นเพราะพระราชาทรงไม่ตั้งอยู่ในธรรม พระเจ้าพรหมทัตจึงยอมรับและเปิดเผยว่าแท้จริงตนคือ พระเจ้าพรหมทัต และจะนำคำสอนของพระฤาษีไปปฎิบัติตลอดไป